Słownik-IT
Strona zawierająca kompleksowe informacje na temat różnych jednostek informacji i przedrostków używanych w informatyce, wraz z ich definicjami i opisami.
Jednostki
Jednostki informacji są podstawowym elementem w informatyce do określania ilości informacji. Zwykle dzielą się na dwie części: jednostka bazowa oraz przedrostek.
Jednostki bazowe
Wstęp
W jednostkach informacji najczęściej spotykamy się z dwoma podstawami jednostek. Są to bit i bajt.
Bit
Bit (ang. binary digit, skrót: "b") jest najmniejszą jednostką informacji w informatyce, która może przyjmować jedną z dwóch wartości: 0 lub 1. Te wartości reprezentują dwa stany logiczne np. prawda(1) lub fałsz(0). Bit jest podstawową jednostką informacji, na której opiera się system binarny wykorzystywany w komputerach. Wszelkie informacje przechowywane przez komputer są w postaci ciągu bitów, czyli wielu zer i jedynek.
Bajt
Bajt, oznaczany skrótem 'B', to jednostka informacji składająca się z 8 bitów. Bajt jest najczęściej używaną jednostką do reprezentowania danych, takich jak znaki (litery, cyfry) w komputerach. Jest to widoczne w standardzie ASCII, który dawniej służył do zapisywania tekstu. W standardzie ASCII każda litera jest reprezentowana przez jeden bajt (8 bitów).
| Litera | K | o | t | ! |
| Kod znaku w standardzie ASCII | 75 | 111 | 116 | 33 |
| Kod dwójkowy (8 bitów/1 bajt) | 01001011 | 01101111 | 01110100 | 00100001 |
Nowoczesne standardy zapisu tekstu takie jak UTF-8, używają do 4 bajtów na jeden znak.
Przeliczenie między bitem a bajtem
1 Bajt jest równy 8 bitom i ta zasada dotyczy również wszystkich przedrostków.
| 1 bajt | * 8 = | 8 bitów |
| 6 bajtów | * 8 = | 48 bitów |
| 1 kilobajt | * 8 = | 8 kilobitów |
| 1 tebibajt | * 8 = | 8 tebibitów |
Przedrostek
Wstęp
Przedrostki używane w jednostkach informacji dzielą się na dwa standardy: SI i IEC.
Standard SI
Jednostki SI (Systemu Międzynarodowego) używają przedrostków opartych na potęgach liczby 10. Są to przedrostki stosowane w naukach ścisłych, takich jak fizyka, i obejmują jednostki takie jak kilometr (1000 metrów), Gigawat (1 000 000 000 watów), itp.
| Symbol | Przedrostek | Znaczenie | ||
|---|---|---|---|---|
| K | kilo | 103 | 1000 | 1000 B |
| M | mega | 106 | 10002 | 1000 KB |
| G | giga | 109 | 10003 | 1000 MB |
| T | tera | 1012 | 10004 | 1000 GB |
| P | peta | 1015 | 10005 | 1000 TB |
Standard IEC
W informatyce, ze względu na specyfikę działania komputerów, pojemność pamięci oraz przestrzeni dyskowej określa się jako potęgi liczby 2. Na przykład 220 to 1 048 576 bajtów. Aby uprościć przedstawianie tych wartości, zaproponowano wprowadzenie przedrostków opartych na potęgach liczby 2 zamiast liczby 10, jak w standardzie SI. Dzięki temu wprowadzono przedrostki oparte na potęgach liczby 2, takie jak 1024 (210), które są zbliżone do wartości 1000, używanych w standardzie SI.
| Symbol | Przedrostek | Znaczenie | ||
|---|---|---|---|---|
| Ki | kibi | 210 | 1024 | 1024 B |
| Mi | mebi | 220 | 10242 | 1024 KiB |
| Gi | gibi | 230 | 10243 | 1024 MiB |
| Ti | tebi | 240 | 10244 | 1024 GiB |
| Pi | pebi | 250 | 10245 | 1024 TiB |
Kilo + binarny = Kibi
Mega + binarny = Mebi
Giga + binarny = Gibi
Warto wiedzieć
Warto pamiętać, że skrót „MB” (megabajt) może oznaczać różne wartości w zależności od kontekstu. Kiedyś, zanim powstał standard IEC, przedrostki takie jak "kilo", "mega" czy "giga" były używane zamiennie zarówno dla potęg liczby 10, jak i liczby 2. Oznaczało to, że 1 kilobajt (kB) mógł oznaczać 1 000 bajtów lub 1 024 bajty, w zależności od kontekstu. Aby uniknąć tego rodzaju nieporozumień, w 1998 roku Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (IEC) wprowadziła nowe przedrostki, takie jak "kibi" (Ki), "mebi" (Mi) i "gibi" (Gi), które jednoznacznie odnoszą się do potęg liczby 2. Mimo to wciąż można spotkać się z używaniem tradycyjnych przedrostków SI w odniesieniu do potęg liczby 2, dlatego zawsze warto upewnić się, którego standardu używa się w danym kontekście.